Κλίμα

Είναι απόλυτα κατανοητό πως η ποιότητα και η τυπικότητα ενός κρασιού είναι άρρηκτα δεμένη με την ποιότητα του σταφυλιού από το οποίο παρασκευάστηκε. Και η ποιότητα του σταφυλιού, με τη σειρά της, εξαρτάται άμεσα από το κλίμα της περιοχής όπου καλλιεργείται το αμπέλι απ' όπου προέρχεται. Φυσικά το κλίμα κάθε περιοχής είναι η συνισταμένη αρκετών συνιστωσών γι' αυτό και περιγράφεται μετά από μακροχρόνιες παρατηρήσεις.  Οι κυριότερες κλιματολογικές παράμετροι που επηρεάζουν την ανάπτυξη του αμπελιού είναι οι εξής: 

― Η θερμοκρασία είναι καθοριστική για την ανάπτυξη του φυτού. Τα αμπέλια προτιμούν τους μαλακούς και υγρούς χειμώνες και τα ζεστά, ξηρά καλοκαίρια. Ανάλογα δε με τις μέσες θερμοκρασίες τους, οι αμπελουργικές περιοχές διακρίνονται σε: κρύες, δροσερές, ήπιες, ζεστές και πολύ ζεστές.  

― Η ηλιοφάνεια, παρόλο που έχει άμεση σχέση με τη θερμοκρασία, είναι κάτι διαφορετικό. Στην αμπελοκαλλιέργεια μας ενδιαφέρουν οι συνολικές ώρες ηλιοφάνειας κατά τη διάρκεια της περιόδου αύξησης και ωρίμανσης του σταφυλιού. Παρ' όλο που ο ήλιος είναι απαραίτητος για τη φυσιολογική ωρίμανση των σταφυλιών, η υπερβολική ηλιοφάνεια μπορεί να προκαλέσει πρόβλημα σε οποιαδήποτε φάση της ζωής του αμπελιού.

― Η Βροχή, αφού το αμπέλι έχει ανάγκη από νερό για την ανάπτυξη και την καρποφορία του. Όταν όμως οι βροχοπτώσεις είναι υπερβολικές τότε, ανάλογα με την περίοδο κατά την οποία παρατηρούνται, μπορεί να προκαλέσουν, στην ανάπτυξη των φυτών, ανάπτυξη ασθενειών στην άνθιση ή και μείωση των τσαμπιών ανά φυτό, στον τρύγο, ρίξιμο των τσαμπιών, σάπισμα, μείωση των σακχάρων και της οξύτητας. Αντίθετα όταν οι βροχοπτώσεις είναι ελάχιστες, τότε μπορεί να παρατηρηθεί μικρή ανάπτυξη των φυτών, λιγοστό φύλλωμα, μείωση της ποσότητας του χυμού λόγω συμπύκνωσής του, αύξηση του πάχους των φλοιών, περισσότερο χρώμα και τανίνες. Στα υγρά ιδίως κλίματα παρατηρούμε πολλές καλοκαιρινές βροχές οι οποίες είναι δυνατόν να υποβαθμίσουν την ποιότητα των σταφυλιών και να δυσκολέψουν τον τρύγο.  

― Η Υγρασία είναι υπεύθυνη για πολλές από τις ασθένειες του αμπελιού.

― Η συννεφιά και η ομίχλη μειώνουν την ηλιοφάνεια, δυσκολεύοντας την ωρίμανση των σταφυλιών.  

― Οι άνεμοι μπορεί να έχουν αρνητικό ή θετικό ρόλο, ανάλογα με την περίοδο κατά την οποία πνέουν. Κατά τη διάρκεια της άνθισης για παράδειγμα, μειώνουν την παραγωγή. Όταν όμως φυσήξουν μετά από βροχή, ο ρόλος τους είναι ευεργετικός, γιατί απομακρύνουν την υγρασία από τα φύλλα και έτσι μειώνουν την περίπτωση εμφάνισης σαπίλας και ασθενειών. Πάντως οι δυνατοί άνεμοι έχουν συνήθως αρνητικά αποτελέσματα γιατί σπάνε τις κληματίδες των αμπελιών.  

― Η παγωνιά την άνοιξη είναι μια μόνιμη απειλή για πολλές αμπελουργικές περιοχές, γι' αυτό και οι αμπελουργοί χρησιμοποιούν ποικίλα μέσα και  μεθόδους για να τις αποφύγουν.  

― Οι καταιγίδες και το χαλάζι, αποτέλεσμα ανοιξιάτικων ή καλοκαιρινών καταιγίδων είναι η μεγαλύτερη απειλή για τον αμπελουργό. Καταστρέφει τα φύλλα και τα σταφύλια της τρέχουσας παραγωγής. Το χειρότερο όμως είναι, ότι καταστρέφει και τα "μάτια" της επόμενης χρονιάς.   

Βάσει αυτών των παραμέτρων προσδιορίζεται ο τύπος του κλίματος ενός τόπου. Διακρίνουμε λοιπόν τους εξής τύπους:

Μεσογειακό κλίμα

Με μαλακό χειμώνα, ζεστό και ξηρό καλοκαίρι, υγρή άνοιξη και φθινόπωρο. Οι θερμοκρασίες είναι σχετικά υψηλές και οι ώρες ηλιοφάνειας, πολλές.

Ηπειρωτικό κλίμα

Με πολλές βροχές καθ' όλη τη διάρκεια του έτους. Οι θερμοκρασίες είναι σχετικά χαμηλές και η ηλιοφάνεια, μέση.

Ωκεάνιο κλίμα

Με αρκετές βροχοπτώσεις, μέτριες θερμοκρασίες και ηλιοφάνεια

Μεσογειακό, ηπειρωτικό, κρύο ή μαλακό, το κλίμα μιας περιοχής παίζει τον καθοριστικό ρόλο στην επιλογή των ποικιλιών σταφυλιού που θα καλλιεργηθούν σ΄ αυτή ή ακόμα και σε ένα συγκεκριμένο τμήμα του αμπελώνα. Επιπλέον επεμβαίνει καθοριστικά στην έκφραση των χαρακτήρων και της τυπικότητας των κρασιών της. Αναπόφευκτα, το κλίμα είναι ο πρώτος περιοριστικός παράγοντας της αμπελουργίας, κυρίως της ποιοτικής αμπελοκαλλιέργειας.

Παρ' όλα όμως τα γενικά κλιματικά χαρακτηριστικά, οι εποχιακές διαφορές στις βροχοπτώσεις, στους καύσωνες, στις περιόδους κρύου και ανέμων διαφοροποιούν κάθε χρονιά την ωρίμανση των σταφυλιών καθώς και το κρασί που προκύπτει. Αυτή τη σημασία έχει η έννοια της «εσοδείας».  

Έδαφος

Το έδαφος είναι αποτέλεσμα τριών φυσικών συνθετικών: του υπεδάφους, του μητρικού πετρώματος δηλαδή από το οποίο προέρχεται, της τοπογραφίας της περιοχής και του κλίματος, που επεμβαίνει στην εξέλιξη του. Στην αμπελοκαλλιέργεια παίζει συγχρόνως δύο ρόλους. Είναι το φυσικό υπόβαθρο που στηρίζει το αμπέλι και το υπόστρωμα όπου θα βρει αυτό τα απαραίτητα για τη θρέψη του στοιχεία. Γιατί το αμπέλι έχει ανάγκη από αέρα, φως, νερό και ανόργανη τροφή (N, P, K, S, Fe, Mg, B, Mn, Cu, Zn, Mo, Na, Cl, Co).

Είναι λοιπόν φανερό πως από τη σύσταση του εδάφους εξαρτάται και η ανόργανη θρέψη του αμπελιού. Σαν αποτέλεσμα, στα πλούσια εδάφη, το αμπέλι μπορεί να απλώσει τις ρίζες του και να βρει αρκετή υγρασία ώστε να αναπτύξει υπερβολικά πυκνό φύλλωμα και να παρουσιάσει μεγάλη παραγωγή σταφυλιών. Αντίθετα, στα εδάφη που δε συγκρατούν το νερό, το αμπέλι πρέπει να παλέψει για να το βρει. Σ' αυτά τα φτωχά εδάφη τα φυτά υποφέρουν σε σημαντικές εποχές του ετήσιου κύκλου ζωής τους.

Η έλλειψη όμως στοιχείων διατροφής του φυτού είναι παράγοντας που συντελεί στην παραγωγή κρασιών ποιότητας.  

Η ποικιλία της οιναμπέλου

Ο πιο σημαντικός παράγοντας, που καθορίζει το ξεχωριστό άρωμα και τη γεύση κάθε κρασιού, είναι η ίδια η ποικιλία της οιναμπέλου. Ο τύπος του κρασιού που παράγεται, λευκό, ροζέ ή ερυθρό, ήρεμο ή αφρώδες, παλαίωσης ή μη, ξηρό ή γλυκό, βάζει τα πλαίσια στο δυναμικό της χρησιμοποιούμενης ποικιλίας αμπελιού. Γιατί από τους γενετικούς χαρακτήρες της εξαρτώνται άμεσα το μέγεθος της ράγας του σταφυλιού, η σύσταση και το χρώμα του φλοιού, η υφή του και η σχέση σακχάρων και οξέων.

Όσο μικρότερο είναι το φρούτο, τόσο μεγαλύτερη είναι η συγκέντρωση των αρωμάτων. Όσο πιο χοντρός και έντονου χρώματος είναι ο φλοιός, τόσο εντονότερο θα είναι το χρώμα και το άρωμα του κρασιού. Όσο μεγαλύτερη είναι η περιεκτικότητα σε σάκχαρα, τόσο υψηλότερος θα είναι ο αλκοολικός βαθμός του κρασιού. Η συγκέντρωση των οξέων διασφαλίζει τη γευστική ισορροπία. Ας μην ξεχνούμε πάντως πως ο χαρακτήρας κάθε ποικιλίας σταφυλιού δεν είναι πάντα ταυτόσημος. Διαφοροποιείται από το κλίμα της συγκεκριμένης περιοχής, τη φυσιολογία τους εδάφους του συγκεκριμένου αμπελώνα, την ανθρώπινη επέμβαση.

Ο ανθρώπινος παράγοντας

Το κρασί είναι συνδυασμός δύο στοιχείων, του οικοσυστήματος και του ανθρώπου. Υπάρχουν ορισμένα χαρακτηριστικά του οικοσυστήματος τα οποία ο άνθρωπος δεν μπορεί να αλλάξει. Αυτά είναι εδαφολογικά (φυσικοχημεία εδάφους), τοπογραφικά (κλίση, έκθεση και υψόμετρο) και κλιματολογικά (θερμοκρασία, ηλιοφάνεια και βροχοπτώσεις). Ο άνθρωπος όμως, διαμορφώνει το αμπέλι του, έτσι ώστε να είναι προσαρμοσμένο σ' αυτό το περιβάλλον.

Για την επίτευξη αυτού του σκοπού, το φάσμα των καλλιεργητικών τεχνικών είναι πολύ πλατύ. Μπορεί να δράσει άμεσα στο αμπέλι ή έμμεσα, επεμβαίνοντας στα θρεπτικά στοιχεία του εδάφους (νερό, ανόργανα στοιχεία), καταπολεμώντας τα παράσιτα κλπ.

Οι επιλογές του αμπελουργού

Ο αμπελουργός επιλέγει την ποικιλία και το υποκείμενο του αμπελιού, βάση αυτών των χαρακτηριστικών του οικοσυστήματος. Ακόμη μπορεί να βελτιώσει το έδαφος με ποικίλες καλλιεργητικές τεχνικές, φυσικές (όργωμα), και χημικές (βαθιά και ετήσια λίπανση). Οι καλλιεργητικές τεχνικές που βοηθούν στην πραγμάτωση του επιθυμητού αποτελέσματος ποιότητας και ποσότητας  διακρίνονται στις εργασίες του εδάφους πριν από τη φύτευση του αμπελιού, δηλαδή όργωμα, βαθιά λίπανση, στην επιλογή του υποκειμένου, της ποικιλίας του αμπελιού, της πυκνότητας φύτευσης και της διαμόρφωσης του αμπελιούστις εργασίες του εδάφους κατά τη ζωή του αμπελιού, δηλαδή όργωμα - αερισμός, λίπανση και στις φροντίδες του φυτού: φυτοπροστασία, κλαδέματα.

@font-face {font-family:"Cambria Math"; panose-1:2 4 5 3 5 4 6 3 2 4; mso-font-charset:0; mso-generic-font-family:roman; mso-font-pitch:variable; mso-font-signature:3 0 0 0 1 0;}@font-face {font-family:Calibri; panose-1:2 15 5 2 2 2 4 3 2 4; mso-font-charset:0; mso-generic-font-family:swiss; mso-font-pitch:variable; mso-font-signature:-536859905 -1073732485 9 0 511 0;}@font-face {font-family:Cambria; panose-1:2 4 5 3 5 4 6 3 2 4; mso-font-charset:0; mso-generic-font-family:roman; mso-font-pitch:variable; mso-font-signature:-536870145 1073743103 0 0 415 0;}p.MsoNormal, li.MsoNormal, div.MsoNormal {mso-style-unhide:no; mso-style-qformat:yes; mso-style-parent:""; margin:0cm; margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:12.0pt; font-family:"Calibri",sans-serif; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-fareast-font-family:Calibri; mso-fareast-theme-font:minor-latin; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:"Times New Roman"; mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}p {mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-margin-top-alt:auto; margin-right:0cm; mso-margin-bottom-alt:auto; margin-left:0cm; mso-pagination:widow-orphan; font-size:12.0pt; font-family:"Cambria",serif; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-bidi-font-family:Cambria;}.MsoChpDefault {mso-style-type:export-only; mso-default-props:yes; font-family:"Calibri",sans-serif; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-fareast-font-family:Calibri; mso-fareast-theme-font:minor-latin; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:"Times New Roman"; mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}div.WordSection1 {page:WordSection1;}